Do góry

Pani Janina i pan Marek są małżeństwem prawie 40 lat. Dwa lata temu pan Marek stracił pracę. Pani Janina jest na emeryturze, ale jej świadczenie jest bardzo niskie. Sytuacja finansowa rodziny stała się ciężka. W końcu pan Marek znalazł pracę, jednak 150 km od domu. Długo się nie zastanawiał. Wynagrodzenie było atrakcyjne, a praca interesująca. W miejscowości gdzie podjął pracę wynajął pokój „przy rodzinie”. Początkowo przyjeżdżał w każdy weekend, a nawet zdarzało się, że w piątki kończył pracę wcześniej (w ciągu tygodnia pracował dłużej) i już po południu był w domu. Z czasem zaczął przyjeżdżać rzadziej, oddawał żonie mniej pieniędzy niż na początku, nie potrafili się ze sobą porozumieć. W końcu pan Marek przyznał, że spotkał inną kobietę i chce z nią ułożyć sobie życie. Dzieci są już dorosłe, założyły swoje rodziny, mieszkają osobno. Pan Marek prosi panią Janinę, by zgodziła się na rozwód. Na domiar złego syn pani Janiny i pana Marka, który ma dziecko z poprzedniego, nieformalnego związku, stracił pracę i przestał płacić alimenty na dziecko (wnuka pani Janiny).

Pani Janina zastanawia się nad najkorzystniejszym dla niej rozwiązaniem sytuacji, w jakiej się znalazła. Zastanawia się nad rozwodem, ale bierze też pod uwagę separację.


7.1. Co oznacza rozwód w wieku 60+

Dla pani Janiny decyzja o tym czy rozwieść się z mężem jest bardzo trudna. Dla każdego podjęcie takiego kroku jest sytuacją trudną i nieprzyjemną. Czasem jest to jednak najlepsze wyjście. Rozwodzą się nie tylko ludzie młodzi, ale również seniorzy. Rozwód w starszym wieku może wynikać z różnych przyczyn - czasem jest to decyzja, która była odkładana na później (byliśmy ze sobą ze względu na dobro dzieci, a jak one dorosły, to chcemy w końcu zająć się sobą), czasem jest to kwestia stopniowego zaniku więzi i jednoczesnego narastania napięć i konfliktów, co powoduje, że życie razem staje się nie do zniesienia. Mogą też pojawić się zdrady, nałogi albo odkrywamy, że tak naprawdę człowiek z którym żyliśmy przez wiele lat jest zupełnie inny, niż nam się wydawało. Powodów może być tysiące i nie sposób ich wszystkich wymienić, bo życie pisze różne scenariusze, czasem lepsze niż w niejednej telenoweli.

Rozwiązania małżeństwa przez rozwód może żądać każdy z małżonków. Może to jednak nastąpić w sytuacji zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, tzn. nie darzą się już uczuciem, fizyczna – brak współżycia ani gospodarcza, czyli nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, mają oddzielne budżety, nie robią razem zakupów, nie gotują wspólnie, a więc gdy małżeństwo całkowicie przestaje funkcjonować.

Rozkład pożycia jest trwały, jeżeli problemy małżeńskie rozpoczęły się jakiś czas temu (może to być kilka miesięcy lub kilka lat) i trwają nadal, a wszystko wskazuje na to, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi.

Sąd orzeknie rozwód jeśli obie wyżej opisane przesłanki są spełnione łącznie.

Istnieją sytuacje, w których pomimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia sąd rozwodu nie orzeknie. Rozwodu nie otrzymamy gdy:

żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na orzeczenie rozwodu,

jeśli wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci.

Obecnie nie ma już rozprawy pojednawczej, ale jeśli istnieją szanse na utrzymanie małżeństwa sąd w ramach postępowania proponuje nam mediacje. Ponadto, w każdym momencie toczącej się sprawy o rozwód (separację) sąd może skierować strony do mediacji aby polubownie załatwić sporne kwestie dotyczące spraw finansowych, alimentów, mieszkaniowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód.

Aby uzyskać rozwód najpierw trzeba napisać pozew (wzór takiego pozwu, pomoc w sformułowaniu uzasadnienia można uzyskać w BPO). Pozew rozwodowy składamy do sądu okręgowego (wydział cywilny) właściwego dla ostatniego naszego wspólnego miejsca zamieszkania o ile choć jedno z nas tam jeszcze przebywa. Jeżeli nie, to pozew składamy do sądu okręgowego miejsca zamieszkania strony pozwanej (małżonka, przeciwko któremu kierujemy powództwo), a gdy nieznane jest jej miejsce zamieszkania – do sądu okręgowego miejsca zamieszkania powoda (osoby składającej pozew czyli naszej). Opłata od złożonego pozwu wynosi 600,- zł. Jest to opłata stała. Składając pozew o rozwód musimy ją uiścić lub wystąpić o zwolnienie od kosztów. Możemy występować o zwolnienie od kosztów sądowych o ile nasza sytuacja materialna jest na tyle trudna, że nie jesteśmy w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku w utrzymaniu siebie i rodziny. Sąd wydaje postanowienie o tym, czy z tych kosztów nas zwalnia czy nie, przed rozpoczęciem rozprawy. Sąd bierze pod uwagę zarówno naszą obecną sytuację finansową, ale również możliwość naszego finansowego przygotowania się do sprawy rozwodowej. W odmowie zwolnienia z kosztów sąd może argumentować, że decyzję o rozwodzie podejmowaliśmy przez jakiś czas, więc mogliśmy sobie odłożyć pieniądze na ten cel. Jeśli złożyliśmy pozew i wnieśliśmy opłatę, a sąd orzeknie o winie naszego współmałżonka, to on poniesie koszty a my otrzymamy zwrot wpłaconej kwoty. Jeśli sąd orzeknie rozwód bez orzeczenia o winie lub wina będzie obopólna, to wówczas wniesiona przez nas opłata zostanie podzielona pomiędzy współmałżonków.

Pozew musimy własnoręcznie podpisać i złożyć do sądu w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis dla drugiej strony). Do pozwu dołączamy odpis skróconego aktu małżeństwa i zaświadczenie o dochodach (o ile występujemy o zwolnienie z kosztów) oraz inne dokumenty poświadczające naszą sytuację. Wniosek o zwolnienie od kosztów składa się na specjalnym formularzu, dostępnym w gmachu sądu.

W wyroku orzekającym rozwód sąd ma obowiązek ustalenia, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia, chyba że obie strony zgodnie wniosą o zaniechanie orzeczenia o winie. Sąd może orzec:

1. rozwód bez orzekania o winie,

2. rozwód z winy obu stron,

3. rozwód z winy pozwanego (strony przeciwko której skierowane jest powództwo),

4. rozwód z winy powoda (strony składającej pozew),

5. rozwód bez winy małżonków (przyczyny niezawinione).

Z chwilą orzeczenia rozwodu między małżonkami powstaje „rozdzielność majątkowa”. Oznacza to, że to co nabyliśmy do dnia rozwodu czy separacji jest nadal wspólne. Dopiero po powstaniu rozdzielności majątkowej możemy się starać o podział majątku wspólnego.

Wyjątkowo, występując o rozwód, czy separację możemy jednocześnie wystąpić do sądu o podział majątku wspólnego. Jednak sąd tego dokona, tylko wtedy, gdy podział majątku nie spowoduje przedłużenia postępowania o rozwód, czy separację. Czyli zazwyczaj wtedy, gdy zgadzamy się ze współmałżonkiem w kwestii rozstania i tego jak podzielić się majątkiem, a do pozwu dołączymy zgodny projekt takiego podziału. Jeśli takiej zgody nie ma, to zazwyczaj sąd oddala wniosek o podział majątku i dopiero po zakończeniu sprawy o rozwód czy separację możemy ponownie składać do sądu wniosek o podział majątku wspólnego.

Wyrok rozwodowy wydany przez sąd I instancji staje się prawomocny, jeżeli nie zostanie od niego złożona apelacja.

Rozwód w wieku 60+ tak jak i w każdym innym wieku nie rozwiązuje wszystkich problemów i niesie za sobą sprawy, które należy załatwić po orzeczeniu o ustaniu małżeństwa.

Jeżeli strony mieszkają razem to sąd w wyroku rozwodowym orzeka tylko o sposobie korzystania z mieszkania. Jeżeli współmałżonek zachowuje się nagannie i swoim rażącym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkanie, możemy wystąpić o jego eksmisję, bez względu na rodzaj mieszkania, które zajmujemy (komunalne, spółdzielcze, własne). Jeśli byli małżonkowie mieszkają razem, to w zależności od relacji panujących między nimi wspólne przebywanie pod jednym dachem może być bardzo uciążliwe. Ten problem możemy próbować rozwiązać.

Jeśli jest to mieszkanie własne (obojga małżonków), możemy je wspólnie sprzedać i podzielić otrzymaną kwotę. Potem każdy idzie „w swoją stronę”. Jeśli mieszkanie jest dość duże możemy próbować zamienić na dwa mniejsze. Strona będąca w lepszej kondycji finansowej może zostawić mieszkanie sobie spłacając byłego współmałżonka. Oczywiście wszystkie te działania wymagają zgody obu zainteresowanych stron, dlatego warto w takiej sytuacji pamiętać o możliwości skorzystania z mediacji.

Jeśli byli współmałżonkowie zajmują lokal komunalny, gdzie oboje byli najemcami, wówczas możemy wystąpić do urzędu dzielnicy o rozkwaterowanie, szukać chętnych do zamiany na tzw. „wolnym rynku” lub wystąpić do sądu o rozliczenie wspólnego prawa do najmu w ramach podziału majątku dorobkowego. Wbrew temu co się powszechnie uważa, najem przez sąd jest traktowany jak majątek dorobkowy.

Taki sam sposób postępowania odnośnie wspólnego mieszkania jest przy rozwodzie i separacji.

W chwili zawierania małżeństwa nikt nie myśli o tym, że może się ono kiedyś rozpaść. Przyjmujemy nazwisko współmałżonka sądząc, że będziemy razem do końca życia. Po rozwodzie możemy powrócić do pierwotnie noszonego nazwiska (nie obejmuje to dzieci pochodzących z małżeństwa), przez złożenie oświadczenia przed kierownikiem dowolnego urzędu stanu cywilnego w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego.

Podejmując decyzje o rozwodzie musimy wiedzieć, że pociąga on za sobą pewne określone skutki:

nie dziedziczymy ustawowo po byłym współmałżonku,

nie otrzymamy renty rodzinnej po byłym współmałżonku, chyba, że będziemy mieli zasądzone od byłego współmałżonka alimenty na naszą rzecz.


7.2. Różnice między rozwodem a separacją

Czasem zdarza się tak, że z różnych powodów np. religijnych, skomplikowanych sytuacji rodzinnych lub materialnych nie chcemy występować o rozwód pomimo, że nasze małżeństwo faktycznie przestaje istnieć. Wówczas możemy wystąpić o separację.

Rozwód jest ostatecznym rozwiązaniem małżeństwa. Rozwiązaniem od którego nie mamy odwrotu. Jeśli po jakimś czasie po zapadnięciu rozwodu dojdziemy do wniosku, że był to zły krok i ponownie chcemy być razem, również formalnie (urzędowo), to musimy ponownie zawrzeć związek małżeński.

Separacja, w przeciwieństwie do rozwodu nie jest tak drastycznym rozwiązaniem, nie likwiduje możliwości pogodzenia się małżonków i powrotu do wspólnoty małżeńskiej. Ma to istotne znaczenie dla nas, jeżeli zostaliśmy wychowani w wierze katolickiej i nie uznajemy rozwodu cywilnego, a z drugiej strony nie widzimy szans dalszego trwania w związku małżeńskim. Zwłaszcza, że separację od stołu i łoża dopuszcza także prawo kanoniczne.

Separacja – w odróżnieniu od rozwodu – to prawne rozłączenie małżonków bez rozwiązywania małżeństwa.

Separacja nie jest obowiązkowym etapem przed ewentualnym rozwodem.

Pozew o separację składamy do tego samego sądu co pozew o rozwód. Opłata za pozew o separację jest również taka, jak za pozew o rozwód (600,- zł), chyba że składamy zgodny wniosek o separację. Wówczas opłata wynosi 100,- zł. Zgodny pozew o separację nie jest jednak możliwy, jeśli mamy wspólne małoletnie dzieci. Podstawy do uzyskania zwolnienia z kosztów przy separacji są takie jak przy rozwodzie. Koszty separacji są dzielone pomiędzy współmałżonków w zależności od ustalenia ich winy.

Pozew o separację musimy własnoręcznie podpisać i złożyć do sądu w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis dla drugiej strony).

W wyroku orzekającym separację sąd orzeka o winie współmałżonka lub jej braku, chyba że jest to zgodny wniosek małżonków.

Zasadnicze różnice miedzy skutkami rozwodu i separacji:

Po rozwodzie

Po separacji

Można zawrzeć ponownie
związek małżeński

Nie jest możliwe zawarcie
nowego małżeństwa

Wyroku rozwodowego
nie można cofnąć

Separację w każdej
chwili można znieść

Można wrócić do
poprzedniego nazwiska

Nie ma możliwości powrotu
do poprzedniego nazwiska

Okres płacenia alimentów na małżonka jest ograniczony w niektórych przypadkach
do 5 lat

Czas alimentacji
jest nieograniczony

Nie ma obowiązku
wzajemnej pomocy

Istnieje obowiązek wzajemnej pomocy, jeżeli wymaga tego sytuacja


7.3. Kiedy możemy uzyskać alimenty?

Co do zasady współmałżonkowie, a także dzieci są obarczone obowiązkiem zapewnienia sobie nawzajem godnych warunków życia. Jeśli obowiązek ten nie jest wypełniany możemy wystąpić do sądu o zasądzenie alimentów; także w sytuacji rozwodu.

Jeśli wyrok rozwodowy został orzeczony z wyłącznej winy współmałżonka to do wystąpienia o alimenty wystarczy, że sytuacja materialna małżonka niewinnego istotnie się pogorszyła w wyniku rozwodu np. były małżonek osiągał znacznie wyższe zarobki lub dużo wyższą emeryturę. Nie musimy być wówczas w niedostatku. Czas przez jaki będziemy otrzymywać alimenty jest nieograniczony. Obowiązek ten wygasa jednak z chwilą zwarcia nowego małżeństwa przez małżonka uprawnionego do pobierania alimentów.

Jeśli natomiast sąd nie orzeka o winie lub orzeka o winie obu stron, wówczas każdy z byłych małżonków może wystąpić o alimenty do byłego współmałżonka, jeśli rozwód spowoduje, że znajdzie się w niedostatku. Alimenty takie wypłacane są przez 5 lat, chyba, że sąd ze względu na wyjątkowe okoliczności na wniosek zainteresowanego przedłuży ten termin.

Wydając wyrok alimentacyjny sąd bierze pod uwagę nasze potrzeby ale również możliwości drugiej strony. Czasem zdarza się, że sytuacja materialna byłego małżonka jest na tyle zła, że pomimo, iż mamy prawo i podstawy wystąpić o alimenty to sąd ich nie zasądzi. Wówczas pozostaje nam jeszcze możliwość wystąpienia do sądu o zasądzenie dla nas alimentów od naszych dzieci lub dorosłych wnuków.

7.4. Czy musimy płacić alimenty wnukom?

Obowiązek alimentacyjny w stosunku do dzieci mają przede wszystkim ich rodzice. Obowiązek alimentacyjny rodziców trwa dopóty, dopóki dzieci nie są w stanie się same utrzymać. Rodzice mogą zostać zwolnieni z obowiązku dostarczania dziecku środków utrzymania i wychowania tylko w przypadku posiadania przez dziecko wystarczających dochodów z własnego majątku, co jest sytuacją rzadko spotykaną. Trzeba zaznaczyć, iż chodzi tu wyłącznie o dochody z majątku (odsetki, czynsze), a nie o substancję majątku, która w zasadzie powinna być nienaruszona.


O uchyleniu obowiązku alimentacyjnego decyduje sąd.

Dopiero gdy rodzice nie są w stanie wypełnić swego obowiązku, a dziecko nie jest w stanie się samo utrzymać może ono lub rodzic czy opiekun prawny w jego imieniu wystąpić o alimenty od dziadków. Jest to w ostatnim czasie praktykowane coraz częściej. Taki pozew (wolny od opłaty sądowej) składa się do sądu rodzinnego.

Tak więc obowiązek alimentacyjny dziadków powstaje po obowiązku alimentacyjnym rodziców.

O tym czy dany pozew jest zasadny decyduje zawsze sąd, który indywidualnie bada każdą sytuację.

Jeśli sąd zdecyduje, że mamy płacić alimenty na wnuka, a my się z tym nie zgadzamy możemy się odwoływać do sądu wyższej instancji. Zawsze wraz z wyrokiem otrzymamy pouczenie o tym gdzie i w jakim terminie należy złożyć apelację. Złożenie apelacji w terminie jest bardzo ważne, bo apelacja złożona po terminie nie zostanie przez sąd rozpoznana.

7.5. Kiedy ktoś nas krzywdzi czyli przemoc
w rodzinie

Gdy pod jednym dachem mieszka kilka osób, które pełnią w rodzinie różne role, mają odmienne potrzeby i poglądy na wiele spraw, to naturalną rzeczą jest, że czasami dochodzi do konfliktów. Jeśli jednak nie potrafimy ich rozwiązywać polubownie, jeśli w grę wchodzą negatywne emocje, wyzwiska, rękoczyny, to mamy do czynienia z przemocą w rodzinie.

Przemoc może występować pod różnymi postaciami. Najczęściej spotykana, a może tylko najczęściej ujawniana, to przemoc fizyczna, której skutki zewnętrzne (siniaki, otarcia i inne obrażenia) są najbardziej widoczne. Inne formy przemocy np. psychicznej są może mniej widoczne, ale również bardzo dotkliwe, potrafią prześladować nas przez całe życie. Możemy mieć także do czynienia z przemocą seksualną i ekonomiczną.

Przemocy fizycznej doświadczamy gdy ktoś nas np. popycha, obezwładnia, przytrzymuje, kopie, dusi, bije, ciska przedmiotami, parzy, polewa substancjami żrącymi, używa w stosunku do nas jakiejkolwiek broni, ale także nie udziela koniecznej pomocy, itp.

Przemoc psychiczna, to sytuacje gdy ktoś wyśmiewa nasze poglądy, wyznanie religijne, pochodzenie, karze nas odmawiając swych uczuć, zainteresowania, szacunku, stale nas krytykuje, wmawia nam chorobę psychiczną, izoluje społecznie (kontroluje i ogranicza kontakty z innymi osobami), ogranicza godziny snu, wydziela pożywienie, wyzywa, poniża, upokarza, zawstydza, stosuje groźby, itp.

Przemocy seksualnej możemy doświadczyć przez wymuszanie pożycia seksualnego, ale także przez wymuszanie takich jego form, których nie akceptujemy, jak również przez demonstrowanie zazdrości, krytykę zachowań seksualnych, itp.

Przemoc ekonomiczna to np. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie i zniechęcanie do podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny.

Przemoc jest problemem wstydliwym, do którego ciężko się przyznać. Jest to jednak przestępstwo i zawsze należy fakt jej występowania zgłaszać na policję. Policja powinna zastosować tzw. procedurę „Niebieskiej Karty”. Jest to ważny dokument, w którym policja ma obowiązek opisać zastaną w domu sytuację i wszelkie podjęte działania. Taka karta może potem stanowić ważny dowód w sprawie sądowej (karnej, przeciwko jej sprawcy, ale także np. w sprawie rozwodowej, gdy będziemy chcieli udowodnić winę współmałżonka).

Przemoc możemy również zgłosić do pracownika socjalnego z ośrodka pomocy społecznej, lekarza pierwszego kontaktu lub do prokuratury.

Prawo chroni osoby dotknięte przemocą. Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy w formie:

1. badania lekarskiego, które pomoże ustalić rodzaje uszkodzeń ciała (tzw. obdukcja może być potem ważnym dowodem przeciwko sprawcy przemocy);

2. poradnictwa psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;

3. interwencji kryzysowej i wsparcia;

4. ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez sądowe uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania – eksmisja sprawcy przemocy oraz sądowy zakaz kontaktowania się i zbliżania do osoby pokrzywdzonej;

5. zapewnienia bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;

6. zapewnienia osobie dotkniętej przemocą (która nie posiada tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą lokalu) pomocy w uzyskaniu mieszkania.


Przemoc jest tematem bardzo trudnym. Nie jest łatwo przestać być jej ofiarą. Ważne jednak, abyśmy mieli odwagę szukać pomocy i odważyli się fakt przemocy zgłosić na Policję lub Prokuraturę. Jedną z najbardziej znanych organizacji specjalizujących się w udzielaniu pomocy ofiarom przemocy domowej jest Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” prowadzące m.in. całodobowe poradnictwo telefoniczne pod numerem 800 120 002.

7.6. Eksmisja sprawcy przemocy

Istnieje pewien szczególny tryb zgodnie z którym można eksmitować sprawcę przemocy. Wniosek o taką eksmisję przeciwko małżonkowi/partnerowi lub innemu członkowi rodziny wspólnie zajmującemu mieszkanie może złożyć współmałżonek lub partner lub inny członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, jeżeli sprawca swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie.

Wniosek składamy do wydziału cywilnego sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania sprawcy, w dwóch egzemplarzach z załącznikami i kopiami załączników dla uczestnika postępowania. Opłata sądowa od takiego wniosku wynosi 40 zł.

Sprawa rozpoznawana jest w trybie specjalnym przyśpieszonym, w postępowaniu nieprocesowym, w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Orzeczenie sądu staje się wykonalne z chwilą ogłoszenia. Eksmisja sprawcy przemocy możliwa jest nawet jeśli jest on właścicielem lub współwłaścicielem lokalu.

Orzeczenie eksmisji w tym trybie nie oznacza, że eksmitowany traci prawa do mieszkania. Traci on prawo do korzystania z mieszkania i jest zobowiązany do jego opuszczenia.

7.7. Konflikty międzypokoleniowe – dlaczego
warto korzystać z mediacji?

W wielu rodzinach jest tak, że w jednym mieszkaniu przebywa na stałe kilka osób w różnym wieku. Wtedy czasami dochodzi do międzypokoleniowych konfliktów. Zazwyczaj mieszkają razem rodzice, dzieci i wnuki. Zdarza się, że powierzchnia i wyposażenie lokalu nie są wystarczające dla wielu osób. Wywołuje to spory dotyczące korzystania ze wspólnej kuchni i łazienki, czasu przebywania w tych pomieszczeniach oraz udziału w odpłatności za użytkowane mieszkanie. W wielu przypadkach zdarza się, że dorosłe dzieci, które same założyły rodzinę nie widzą potrzeby płacenia za użytkowanie mieszkania. Tak więc utrzymanie lokalu nierzadko spada na barki rodziców emerytów lub rencistów. Oczywiście jeżeli mamy tytuł prawny do lokalu (najem, własność) możemy dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, ale zazwyczaj jeszcze bardziej zadrażnia to, i tak już napiętą, sytuację w rodzinie. Zanim wystąpimy na drogę sądową warto jednak skorzystać z mediacji.

Mediacja rodzinna to jeden ze sposobów rozwiązywania konfliktów między członkami rodziny. Lepiej skorzystać z mediacji na wczesnym etapie konfliktu. W odróżnieniu od innych sposobów rozwiązywania konfliktów, mediacja bazuje na przekonaniu, że możliwe jest doprowadzenie do sytuacji obopólnej wygranej, czyli do zaspokojenia istotnych dla obu stron potrzeb i interesów. Oznacza to, że w mediacji nie ma strony przegranej. Wspólna, dobrowolna praca nad osiągnięciem porozumienia prowadzi do wytworzenia w stronach poczucia odpowiedzialności za wypracowane rozwiązanie i w konsekwencji przestrzeganie jego zasad. Istotą mediacji jest prowadzenie jej przez mediatora, osobę z zewnątrz, nie związaną z żadną ze stron konfliktu. Warto jest korzystać z profesjonalnych mediatorów.
Mediacje mogą być prowadzone przez mediatorów wpisanych na listy znajdujące się w sądach okręgowych. Bezpłatne mediacje prowadzone są też przez niektóre organizacje pozarządowe. Mediacje zalecane przez sąd w toku postępowania są bezpłatne.

Wynikiem mediacji powinny być na nowo określone zasady wspólnego życia w jednym lokalu mieszkalnym, z uwzględnieniem obowiązków, również finansowych, wszystkich mieszkańców.

7.8. Możesz to zrobić sam – wzory pism


wzór pozwu o rozwód

wzór pozwu o separację

wzór pozwu o alimenty na rozwiedzionego małżonka

wzór wniosku o podział majątku po rozwodzie

Wzór pozwu o rozwód

Miejscowość.............

data ………………........

Sąd Okręgowy w …....…

Adres

Powód(on)/powódka(ona)

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby dążącej do rozwodu)

Pozwana/pozwany

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby, z którą powód pragnie się rozwieść)

Pozew o rozwód

Wnoszę o:

rozwiązanie przez rozwód z zaniechaniem orzekania o winie (z winy współmałżonka) małżeństwa powoda/ki ..............................z pozwaną/ym............................, które to małżeństwo zostało zawarte w dniu ………… przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w ......................(nr aktu małżeństwa...............................................),

Zasądzenie kosztów sądowych wg norm przepisanych.

UZASADNIENIE

Własnymi słowami należy opisać przebieg wydarzeń od momentu nawiązania znajomości, sformalizowania związku, aż do momentu, w którym zdecydowani jesteśmy się rozwieść.

Istotne jest, aby przedstawić następujące fakty:

kiedy małżeństwo zostało zawarte (dołączyć skrócony odpis aktu małżeństwa)

opisać jak układały się relacje,

kiedy i w jakich okolicznościach małżeństwo się rozpadło, od kiedy brak jest wszelkich kontaktów i więzi.

wskazać, czy małżonkowie posiadają wspólne dzieci, wskazać rodziców dzieci i kwestie ich wychowania i utrzymania,

określić kwestie mieszkaniowe małżonków, gdzie i na podstawie jakiego tytułu zamieszkiwali, czy nadal mieszkają razem

(podpis)

Załączniki (wymienić wszystkie, np.):

odpis skrócony aktu małżeństwa stron,

zaświadczenie o dochodach powódki/da .................... z dnia…..................................................................

zaświadczenie o dochodach pozwanego/nej ...........z dnia....................................

odpis pozwu i kserokopie załączników.

dowód uiszczenia opłaty sądowej.

Wzór 2: Pozew o separację

miejscowość i data

Sąd Okręgowy w …....…

Adres

Powód (on)/powódka (ona)

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby dążącej do rozwodu)

Pozwana/pozwany

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby, z którą powód pragnie się rozwieść)

Pozew o separację

Wnoszę o:

orzeczenie separacji z zaniechaniem orzekania o winie (z orzeczeniem o winie) małżeństwa powoda/ki ………………… z pozwaną/ym…………………………, które to małżeństwo zostało zawarte w dniu…........... Przed Kierownikiem Urzędu stanu Cywilnego w…………….. (nr aktu małżeństwa…….),

zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

UZASADNIENIE

Własnymi słowami należy opisać przebieg wydarzeń od momentu nawiązania znajomości, sformalizowania związku, aż do momentu, w którym zdecydowani jesteśmy na separację.

Istotne jest, aby przedstawić następujące fakty:
– wskazać osoby małżonków, opisać przebieg znajomości, czas formalizacji małżeństwa w miarę możliwości potwierdzić do dokumentami – np. odpis skrócony aktu małżeństwa,

– zobrazować kwestie relacji między mężem i żoną, w czasie związku na płaszczyźnie ekonomicznej, duchowej i fizycznej,

– wskazać, czy małżonkowie posiadają wspólne dzieci, wskazać rodziców dzieci i kwestie ich wychowania i utrzymania,


– określić kwestie mieszkaniowe małżonków, gdzie i na podstawie
jakiego tytułu zamieszkiwali, czy nadal mieszkają razem

(podpis)

Załączniki:

odpis skrócony aktu małżeństwa stron

zaświadczenie o dochodach powódki…… z dnia…......

zaświadczenie o dochodach pozwanego…… z dnia.....

odpis pozwu i kserokopie załączników

dowód uiszczenia opłaty sądowej.

Wzór pozwu o zasądzenie alimentów na rzecz
rozwiedzionego małżonka

Miejscowość.............

data ………………........

Sąd Okręgowy w …....…

Adres


Powód (on)/powódka (ona)

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko, adres zamieszkania osoby żądającej
alimentów)

Pozwana/pozwany

(tutaj wpisujemy imię i nazwisko oraz adres zamieszkania osoby,
którą pozywamy o alimenty)

Pozew o alimenty

Wnoszę o:

zasądzenie od pozwanej/go ….................….. na rzecz powódki/da alimentów w kwocie…......... miesięcznie płatnych do dnia 10 każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminów płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia ……..

przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powódki/da, a w przypadku nieobecności pozwanego/ej – o wydanie wyroku zaocznego

dopuszczenie dowodu z zeznań świadka….................(imię, nazwisko i adres świadka)

UZASADNIENIE

Własnymi słowami należy opisać przebieg wydarzeń od momentu uzyskania rozwodu. Istotne jest, aby przedstawić następujące fakty:

– opisać sytuację materialną powoda/ki

– opisać sytuację materialną pozwanego/ej

– wykazać pogorszenie sytuacji powoda/ki

(podpis)

Załączniki:

odpis prawomocnego wyroku rozwodowego

zaświadczenie o dochodach powoda/ki

rachunki potwierdzające ponoszone wydatki

odpis pozwu wraz z załącznikami

Wzór wniosku o podział
majątku dorobkowego

Miejscowość.............

data ………………........

Sąd Rejonowy

Wydział Cywilny

Adres

Wnioskodawczyni/wca:

(tu wpisujemy imię, nazwisko, adres osoby składającej wniosek)

Uczestnik/czka:

(tu wpisujemy imię, nazwisko, adres byłego męża/żony)

Wartość przedmiotu sprawy: zł

Wniosek o podział majątku wspólnego

Wnoszę o 

ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków …….............................… wchodzą następujące składniki majątkowe: (tu wymienić wszystko co małżeństwo posiada np. samochód, mieszkanie, działka)

dokonanie podziału w ten sposób, że: (tu wpisujemy dokładnie co ma komu przypaść w udziale, ewentualnie propozycja spłaty)

Zwolnienie mnie z kosztów sądowych

UZASADNIENIE

Własnymi słowami opisujemy:

kiedy zostało zawarte małżeństwo

kiedy nastąpił rozwód

kiedy zostały nabyte przedmioty podlegające podziałowi

opisać sytuację finansową osoby składającej wniosek

Załączniki: (podpis)

Odpis wyroku rozwodowego.

Odpis księgi wieczystej.

Odpis wniosku i załączników.

Dowód uiszczenia opłaty sądowej.

…………………..........……….……

……..……………………….., dnia ……….………………… roku

(miejscowość) (data)

Wzór 2: Wnioskek o eksmisję z art. 11 a 
Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy rodzinie

Sąd Rejonowy

w ………………

Wydział Cywilny

ul. ……..………………….........

………… - ………… .…………………..

(kod pocztowy) (miejscowość)

Wnioskodawca: ……………................................................

(imię, nazwisko osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, adres zamieszkania)

Uczestnik: …………………….....................................

.....................................................................

(imię, nazwisko sprawcy, adres zamieszkania)

Wartość przedmiotu sporu ............................................... zł

(kwota odpowiadająca wysokości 3-miesięcznego czynszu najmu)

WNIOSEK

w trybie art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania

Wnoszę o:

1. zobowiązanie uczestnika postępowania ........................ (imię i nazwisko sprawcy przemocy) do opuszczenia mieszkania położonego w ...................................................... przy ulicy ……………………………................ nr domu ............ nr mieszkania ........., które to mieszkanie uczestnik postępowania zajmuje wspólnie z wnioskodawcą,

2. zobowiązanie uczestnika postępowania do zwrotu wnioskodawcy poniesionych kosztów sądowych.


UZASADNIENIE
(W uzasadnieniu własnymi słowami):

- opisujemy z jakiego powodu wnioskodawca domaga się opuszczenia przez uczestnika lokalu - konkretne akty przemocy i dowody na ich poparcie
(np. zeznania świadków, obdukcje, zaświadczenie lekarskie itp), podajemy kiedy i w jaki sposób do przemocy doszło, wobec kogo była ona stosowana, jakie były skutki (np. uszkodzenia ciała, zniszczenie mienia itp),

- wskazujemy, że wnioskodawca i uczestnik mieszkają razem (można dołączyć dowód np. w postaci umowy najmu), podkreślamy, że uczestnik postępowania swym postępowaniem uniemożliwia dalsze wspólne
zamieszkiwanie,

- wskazujemy stopień pokrewieństwa wnioskodawcy i uczestnika, jeśli w domu są dzieci, to podajemy ich wiek, wymieniamy także inne osoby wspólnie zamieszkujące,

- uzasadniając żądanie zobowiązania uczestnika do zwrotu poniesionych przez wnioskodawcę kosztów sądowych, opisujemy krótko sytuację materialną wnioskodawcy (z czego się utrzymuje, jakie ma wydatki).

(podpis wnioskodawcy)

Załączniki:

- odpis wniosku z załącznikami;

- ………………………

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r Kodeks cywilny (Dz.U.2014.121 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego
(Dz.U.2014.101 t.j. z późn. zm.)

Ustawa z dnia 25 lutego 1964r Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.583 t.j. z późn zm.)

Ustawa z dnia 25 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U.2014.1025 t.j. z późn. zm.)

Ustawa z dnia 25 lipca 2005r o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.2015.1390 t.j. z późn. zm.)